Hier volgend een discussie tussen de ChristenUnie en B&W over de positie van de ambtenaar van de burgerlijke stand

de positie van de ambtenaar van de burgerlijke stand reactie van ChristenUnie op college B&W verloop van de discussie motie motie aangenomen

Positie van de ambtenaar van de burgelijke stand

Door B&W van de gemeente Noordenveld is in de vakantieperiode een besluit genomen t.a.v.  ambtenaren van de burgerlijke stand. Het besluit stelt als eis aan ambtenaren van de burgerlijke stand dat ze bereid moeten zijn om alle voorkomende werkzaamheden te verrichten.
In de praktijk houdt dit in, dat een ambtenaar van de burgerlijke stand volgens B&W ook bereid moet zijn om huwelijken tussen mensen van gelijk geslacht te sluiten. Voor ambtenaren van de burgerlijke stand die daar principiële bezwaren tegen hebben, is het dus, wanneer B&W dit besluiit niet herziet, niet langer mogelijk om deze functie.in de gemeente Noordenveld te bekleden.

Klaas Haan heeft in verband hiermee vragen aan B&W gesteld:

College,

De fractie van de ChristenUnie wil u graag, conform artikel 36 van het Reglement van Orde vragen stellen naar aanleiding van uw besluit van 10 juli om " uitsluitend buitengewone ambtenaren van de burgerlijke stand te benoemen die bereid zijn alle daaraan verbonden werkzaamheden te verrichten".

Vooraf wil onze fractie duidelijk stellen dat wij van mening zijn dat alle mensen, ongeacht huidskleur, ras, geloof, geaardheid e.a. gelijkwaardig zijn. Vanuit deze visie willen wij dan ook politiek bedrijven die zich laat leiden door God’s Woord, de Bijbel. Op grond van de Bijbel wordt door een aantal mensen, en ook door de ChristenUnie, het huwelijk tussen twee personen van hetzelfde geslacht afgewezen.

Inmiddels heeft de regering gemeend het huwelijk toch open te moeten stellen tussen personen van hetzelfde geslacht. De regering heeft daarbij echter toezeggingen gedaan in beide Kamers der Staten-Generaal die er op neer komen dat er voor het probleem van gewetensbezwaarde ambtenaren altijd praktische oplossingen moeten en kunnen worden gezocht.

Het aan het college voorgesteld besluit luidt: " Er zorg voor te dragen dat bij de benoeming van de buitengewone ambtenaren van de burgelijke stand er minimaal twee ambtenaren aanwezig zijn die zonder gewetensbezwaar alle voorkomende werkzaamheden zullen verrichten".

Geconstateerd kan worden dat u een volledig ander standpunt hebt ingenomen dan aan u is voorgesteld.

De fractie van de ChristenUnie heeft de volgende vragen:

1. U hebt wellicht formeel het recht aan uw zijde om, zonder consultatie van de gemeenteraad, een dergelijk besluit te nemen. Vindt u het echter, in het kader van een effectieve democratische controle, niet correct bij een dergelijke ingrijpende beslissing de raad hierover tijdig te informeren en te raadplegen?
   
   

2. Bent u bereid de raad alsnog te raadplegen en eventueel uw besluit aan te passen aan een uitspraak van de raad?
   
   

3. Is er een reden voor dat u dit besluit genomen hebt in een periode dat veel raadsleden met vakantie zijn? Had het niet voor de hand gelegen hiermee te wachten tot het vergaderseizoen weer was aangebroken?
   
   

4. Aan u is een voorstel gedaan waar zowel ruimte geboden wordt om aan de wet te voldoen als ook rekening te houden met ambtenaren die hier gewetensbezwaren tegen hebben. Tot dusverre was het in ons land altijd een goed gebruik om gewetensbezwaarden tegemoet te komen door hen de mogelijkheid te bieden van bepaalde taken ontheven te worden (b.v. abortus en euthanasie). Wat is de reden dat u deze ruimte niet wilt bieden aan (buitengewone) ambtenaren van de burgerlijke stand?
   
   

5. Bent u zich er van bewust dat u hiermee ingaat tegen de uitspraken van zowel de voormalige als de huidige staatssecretaris die hebben aangegeven dat er voor gewetensbezwaarde ambtenaren altijd praktische oplossingen moeten en kunnen worden gezocht?
   
   

6. Realiseert u zich dat met uw besluit er op termijn geen sprake meer is van een praktische oplossing zoals door de wetgever bedoeld, maar dat er sprake is van uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen die gewetensbezwaren hebben?
   
   

7. Realiseert u zich dat u hiermee in de toekomst niet alleen mensen uitsluit om (buitengewoon) ambtenaar van de burgerlijke stand te worden maar dat u ook mensen die hun huwelijk willen laten voltrekken door iemand van eigen richting, hiermee in een ongewenste situatie brengt?
   
   

8. In "Binnenlands Bestuur" van 29 juni worden zowel de voormalige als de huidige staatssecretaris geciteerd waaruit duidelijk blijkt dat er in hun ogen geen sprake behoeft te zijn van problemen, " tenzij iemand er op uit zou zijn om via een omweg hiervan een probleem te maken". Dit laatste nu is wat zich in Leeuwarden heeft voorgedaan. Bent u van mening dat u als college hiervoor moet zwichten?
   
   

9. In hetzelfde artikel wordt de hoofdredacteur van de GayKrant geciteerd die zegt:" Prima, als je maar een lijn trekt". Dus ook in deze kringen wordt over dit item genuanceerd gedacht. Waarom neemt u een zo ongenuanceerd standpunt in?
   
   

10. Bent u bereid uw besluit te heroverwegen en de mogelijkheid te creëren dat er zowel ambtenaren van de burgerlijke stand zijn die alle daaraan verbonden werkzaamheden willen verrichten als ook ambtenaren die op grond van hun geweten van bepaalde werkzaamheden verschoond kunnen blijven?

Onze fractie gaat er van uit dat u, conform artikel 36, er zorg voor draagt dat ook da andere raadsleden kennis kunnen nemen van deze vragen.

Met vriendelijke groet,

Klaas Haan, fractievoorzitter ChristenUnie

---

De reactie van de ChristenUnie Noordenveld op het college van B&W

De fractie van de ChristenUnie heeft per brief het college een aantal vragen gesteld over hun besluit om in de toekomst gewetensbezwaarde ambtenaren uit te sluiten van de functie van bijzonder ambtenaar van de burgerlijke stand indien men niet bereid is alle voorkomende werkzaamheden, dus ook het voltrekken van homohuwelijken, te verrichten. Hierop heeft het college schriftelijk geantwoord, waarbij het college, volgens hun eigen zeggen, een principieel standpunt hebben ingenomen. Het college baseert zich op de wet en meent daaruit te mogen concluderen dat het in zijn recht staat. Men gaat hierbij voorbij aan de mogelijkheid die de staatssecretarissen hebben geboden om voor gewetensbezwaarden een uitzondering te maken, dan wel het college meent dat de uitspraken van de staatssecretarissen alleen geldig zijn voor de overgangstermijn tot er nieuwe ambtenaren worden benoemd. De fractie van de ChristenUnie heeft dit bestreden en heeft het college gebrek aan tolerantie verweten. Op verzoek van de fractie is het onderwerp in de commissie ABZ van 6 september behandeld. Hierbij heeft de fractie in 1^e termijn onderstaande reactie gegeven. Helaas is het college niet op ons verzoek, om het besluit ongedaan te maken, ingegaan. Reden waarom wij voornemens zijn om over dit onderwerp in de eerstvolgende raadsvergadering een initiatiefvoorstel in te dienen.

Reactie op de beantwoording van het college inzake gewetensbezwaarde ambtenaren t.b.v. de commissie ABZ van 6 september 2001.

Voorzitter,

Mijn fractie heeft er behoefte aan in deze commissie zowel inhoudelijk in te gaan op uw brief als het stellen van vragen die naar onze mening niet of niet afdoende zijn beantwoord. Hierbij wil ik ook ingaan op uw reactie op mijn persoonlijk begeleidend schrijven bij de gestelde vragen.

De beantwoording van mijn eerste vraag neem ik voor kennisgeving aan waarbij ik de kanttekening plaats dat ik het juister had gevonden dat u de raad wel over een dergelijk ingrijpend besluit te informeren.

Vraag 2 is naar mijn mening door u niet beantwoord. Ik heb u gevraagd of u bereid bent de raad alsnog te raadplegen en eventueel uw besluit aan te passen aan de uitspraak van de raad. Hierop wil ik dus alsnog graag antwoord.

De vragen 4 t/m 10 worden door u samengevoegd omdat u meent dat deze vragen dusdanig op elkaar aansluiten dat een integrale beantwoording uw voorkeur heeft. Ik ben van mening dat ik een beantwoording van de vragen zoals ik ze gesteld heb had mogen verwachten. Dan had u recht gedaan aam hetgeen door mijn fractie is gevraagd en was een reactie per vraag beter mogelijk geweest. Door voor een algemene beantwoording te kiezen gaat u een concrete beantwoording van de diverse vragen uit de weg.

U begint met te stellen dat ambtenaren en burgers zich aan de wet hebben te houden. Dit is ook nergens door ons ontkend.

Op grond daarvan, stelt u, hebt u de vraag hoe om te gaan met de benoeming van bijzondere ambtenaren ook principieel benaderd.

U concludeert hieruit vervolgens dat ambtenaren in het uiterste geval bereid moeten zijn ook die taken waar zij gewetensbezwaar tegen hebben uit te voeren.

Daarna stelt u dat u er niet op uit bent om ambtenaren in te zetten voor taken waar zij moeite mee hebben.

In feite zegt u hiermee:" Wij eisen van u dat u, wilt u ambtenaar van de burgerlijke stand worden, uw gewetensbezwaren even aan de kant zet ( en dus uw geweten even uitschakelt) waarna wij vervolgens de bereidheid hebben om u te vrijwaren van taken waartegen u gewetensbezwaren hebt. Toch wel een zeer merkwaardige redenering. Dat u in die zin ook de opmerkingen van de bewindslieden interpreteert is ook zeer merkwaardig. Immers, wat hebben de bewindslieden in dit verband aangegeven: "er zijn voldoende mogelijkheden om tot praktische oplossingen te komen als een ambtenaar geen homohuwelijk wilt sluiten." "In het uiterste geval kan er altijd een ambtenaar van de burgerlijke stand uit een naburige gemeente gevraagd worden", vinden de staatssecretarissen. "Godsdienstige bezwaren verdienen respect", oordeelden Cohen en Kalsbeek. Geconcludeerd kan dus worden dat u hierin "roomser bent dan de paus". Uw stelling dat in bijzondere omstandigheden - bv. het ontbreken van alternatieven- toch in functie moet worden getreden kan daarom aangemerkt worden als een " gezocht argument wat niet ter zake is". Bovendien zijn er zoveel ambtenaren in onze gemeente op dit terrein werkzaam dat dit zich nooit hoeft voor te doen en daarom ook niet als argument opgevoerd behoeft te worden.

Gezien de behandeling van de wet in de kamer en de beantwoording van vragen door bewindslieden zou het zeer wel kunnen zijn dat u met uw beslissing te ver bent gegaan en een besluit in strijd met de wet hebt genomen. Daarnaast kan de vraag gesteld worden of uw besluit niet in strijd is met de grondwet (geen onderscheid op grond van ras, geloof etc).

Merkwaardig is de opmerking van het college dat het mij niet kan volgen in mijn stelling dat er sprake is van uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen die gewetensbezwaren hebben. U gaat verder met:" mensen maken zelf op basis van principes keuzes om iets te doen of niet te doen. Het gaat niet aan om anderen daarvoor verantwoordelijk te houden." U gaat hier willens en wetens voorbij aan hetgeen door de staatssecretarissen over gewetensbezwaarden is opgemerkt, zoals hiervoor reeds door mij geciteerd. In dit verband wil ik graag prof. A. van Deursen citeren die zegt: " Volg je geweten, maar betaal de prijs. Als dat vrijheid van godsdienst is, dan bestaat die in alle landen van de wereld, tot in China toe. De prijs is daar wat hoger, maar het principe blijft hetzelfde."

Bij de beantwoording van de vragen besluit het college met de passage: " wij hebben dan ook niet primair vanuit eigen behoefte ons standpunt bepaald, maar – zoals aangegeven- reagerend op een aan ons voorgelegde vraag daartoe." In feite zegt u, wat ons betreft had het kunnen blijven zoals het was, maar ja, anderen, de RMU of de betreffende ambtenaar, hebben ons er toe gedwongen. Maar het is toch zo dat het ambtelijk voorstel overeenstemt met de tot voor kort heersende situatie? Als u geen behoefte had om hierover een standpunt te bepalen dan had u toch het nu geldende kunnen blijven volgen? Op grond van deze uitspraken doe ik nogmaals een beroep op u uw standpunt te herzien. Het valt mensen, dus ook politici, te prijzen wanneer men bij nader inzien tot de conclusie komt dat een genomen besluit toch beter herzien kan worden. Dit is geen teken van zwakte maar van kracht.

Vervolgens bent u in uw beantwoording ingegaan op de begeleidende brief. Ik betreur het dat u zich geraakt voelt, zoals u het betreurt dat ik mij gekwetst voel. Wellicht voelen zowel het college als ik hetzelfde, zonder dat we dat gewild hebben. Maar laten we wel wezen, de oorzaak van het geheel is het door u ingenomen standpunt, waarmee zelfs de voor de wet verantwoordelijke bewindslieden het niet eens zijn. Volgens u mag ik u geen verwijt maken van een lage mate van tolerantie. Dat ik echter in mijn opvatting niet alleen sta wil ik graag aangeven door een passage uit het hoofdartikel van het NvhN van ca. 2 weken geleden te citeren. U weet dat het Nieuwsblad bepaald geen christelijke of rechtsreligieuze krant is. In het betreffende artikel staat:

"Een niet onbeduidend aantal gemeenten in Nederland vindt dat trouwambtenaren zonder meer bereid moeten zijn homohuwelijken te sluiten. Deze gemeenten benoemen bewust geen ambtenaar van de burgerlijke stand, die te kennen geeft gewetensbezwaren te hebben tegen het trouwen van mensen van hetzelfde geslacht. Dit blijkt uit een onderzoek van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie. Het is een verontrustende ontwikkeling, omdat in de opvatting van de betrokken gemeentebestuurders blijkbaar geen ruimte zit voor enige tolerantie jegens andersdenkenden. Ze gaan weliswaar niet zover, zoals onlangs in Leeuwarden, dat ze de weigerende trouwambtenaar ontslaan maar passen intussen wel hun selectiebeleid aan. Dit is een uiterst bedenkelijke praktijk. In de tolerante samenleving die Nederland pretendeert te zijn, moet ruimte zijn voor "afwijkend" gedrag. Aan de ene kant is die ruimte volop geschapen door sinds 1 april het homohuwelijk toe te staan en er een officiële status aan te verbinden. Maar tegelijkertijd zijn er blijkbaar gemeentelijke bestuurders die hun politieke correctheid met betrekking tot deze kwestie zo ver willen doordrijven, dan ze absoluut geen begrip tonen voor oprecht gewetensbezwaarden. Het homohuwelijk mag en iedereen moet dat nu ook maar gewoon de normaalste zaak van de wereld vinden. Punt uit.

Is het bovendien niet typisch Nederlands dat de gemeentebesturen die het betreft zich zo dogmatisch opstellen? Er is toch ook nog zoiets mogelijk als een praktische oplossing; homohuwelijken gewoon laten sluiten door trouwambtenaren die er niet mee zitten, zonder direct de principiële weigeraars aan de kaak te stellen? Hoe tolerant is Nederland eigenlijk?" (einde citaat)

U ziet dat uit onverdachte hoek hetzelfde geluid klinkt wat ik in mijn brief ook heb laten horen.

U acht mijn conclusie, die door velen wordt gedeeld zoals u merkt, ontoelaatbaar.

In het licht van dit gebrek aan tolerantie moet u ook mijn opmerking over integriteit lezen. Integer wil volgens van Dale zeggen: " onkreukbaar". In mijn beleving is die onkreukbaarheid beschadigd door het gebrek aan tolerantie.

Daar tegenover staat dat mijn fractie het ontoelaatbaar vindt dat een wethouder naar de pers o.a. uitspreekt: " Jarenlang is onze homofiele medemens gediscrimineerd vanuit met name rechtsreligieuze hoek". Ik ben het met de wethouder eens dat de homofiele medemens in het verleden vaak gediscrimineerd is. Maar ik daag hem uit te bewijzen dat dit uit met name rechtsreligieuze hoek is gebeurd. De discriminatie heeft bevolkingsbreed plaatsgevonden.

Voorzitter, het zou goed zijn dat dit onderwerp op een voor alle partijen bevredigende wijze opgelost zou worden, waardoor het wederzijds respect hersteld kan worden.

Aangezien het college zelf heeft aangegeven niet uit eigen behoefte hun standpunt bepaald te hebben en gelet op de mogelijkheden die de hogere overheid de gemeenten biedt lijkt het mij voor de hand te liggen dat het college het ingenomen standpunt herziet. Volharding in het ingenomen standpunt schaadt iedereen, en dat kan nooit de bedoeling van het college zijn geweest. Zo hoog schat ik de integriteit van het college nog wel in.

Graag verneem ik van het college of het hier alsnog toe bereid is.

---

Verloop van de discussie

De behandeling van de brief van de ChristenUnie over gewetensbezwaarde ambtenaren v.w.b. de huwelijksvoltrekking van personen van hetzelfde geslacht heeft in de Commissie Algemene Bestuurlijke Zaken niet tot een positief resultaat geleid. De verantwoordelijke portefeuillehouder (de loco-burgemeester mevrouw Hartlief) heeft de verdediging van het collegevoorstel overgelaten aan haar collega wethouder Geert Wolters. ( Was ze zelf verlegen met het collegestandpunt, maar wilde ze zich niet van het college distantiëren op dit punt? Waarschijnlijk.) Ook de heer Bakker, wethouder namens het CDA hield tijdens het debat angstvallig zijn mond dicht. Waarschijnlijk heeft hij bij zijn achterban al het nodige teweeggebracht. Wellicht dat we bij de komende verkiezingen het resultaat van zijn optreden zullen merken. De heer Wolters bleef vasthouden aan het collegestandpunt en toonde geen enkel begrip (althans liet dit niet blijken) voor de argumenten van de ChristenUnie.

De ChristenUnie heeft aan het eind van de discussie aangegeven hier niet zonder meer in te berusten maar met een initiatiefvoorstel te willen komen. Inmiddels blijkt dat een initiatiefvoorstel niet het juiste middel is, omdat de benoeming van ambtenaren burgerlijke stand geen verantwoordelijkheid van de raad maar van het college is. Daarom is gekozen voor het indienen van een motie (met dank aan mevrouw Schrale van de VVD die ons hierop attent maakte).

De inmiddels ingediende motie zal waarschijnlijk donderdag 20 september tijdens de raadsvergadering aan de orde komen. De tekst van de motie volgt hieronder.

---

Motie

Motie inzake gewetensbezwaarde (bijzondere) ambtenaren van de burgerlijke stand.

De gemeente Noordenveld kent een aanzienlijk aantal (bijzondere) ambtenaren van de burgerlijke stand. Tot op heden worden de hierbij behorende werkzaamheden in goed onderling overleg tussen de betrokken ambtenaren verdeeld. Hierbij wordt rekening gehouden met zowel de wensen van de te huwen mensen als met de wensen van de ambtenaren. Dit heeft nog geen enkele keer tot problemen geleid.

Met ingang van 1 april 2001 is de wetgeving op het voltrekken van huwelijken dusdanig gewijzigd dat het ook voor personen van hetzelfde geslacht mogelijk is met elkaar te trouwen.

In de praktijk blijken er ambtenaren te zijn die vanuit godsdienstige overtuiging gewetensbezwaren hebben tegen het voltrekken van een dergelijk huwelijk.

De verantwoordelijke staatssecretarissen hebben bij de behandeling van dit wetsontwerp duidelijk aangegeven dat er respect moet zijn voor gewetensbezwaarde ambtenaren en hebben daarvoor ook praktische oplossingen aangedragen.

Gezien het feit dat de (bijzondere) ambtenaren van de burgerlijke stand tot op heden altijd in goed overleg het voltrekken van huwelijken hebben geregeld en gezien de uitspraken van de staatssecretarissen dat gewetensbezwaarden gerespecteerd dienen te worden en de bewindslieden daarvoor praktische oplossingen hebben aangedragen is er geen enkele reden om nu in de gemeente Noordenveld een andere regeling over toelating tot (bijzondere) ambtenaren burgerlijke stand te hanteren dan tot voor kort het geval was.

De fractie van de ChristenUnie, in samenwerking met de fracties van de VVD, GroenLinks, ODN en de heren Hartholt en Alssema van het CDA, dienen hierbij de motie in die als volgt luidt:

Het College van B & W van de Gemeente Noordenveld wordt dringend verzocht het besluit van het College van 10 juli 2001, luidende:

" Uitsluitend (buitengewone) ambtenaren van de burgerlijke stand te benoemen die bereid zijn alle daaraan verbonden werkzaamheden ter verrichten"

in te trekken, en de tot dat moment geldende regeling weer van kracht te doen zijn. Hierbij dient er voor gezorgd te worden dat er altijd voldoende (buitengewone) ambtenaren van de burgerlijke stand zijn die zonder gewetensbezwaar alle voorkomende werkzaamheden willen verrichten.

Aan de betreffende ambtenaren zal, zoals tot dusver gebruikelijk, de ruimte worden geboden om in goed overleg de te verrichten taken te verdelen.

Nietap, 15 september 2001

De ChristenUnie:

• K. Haan,

De VVD:

• Mw. J. P. Schrale – Oranje,

• M. ter Veer

• W. Barkuis

Het CDA:

• B. Hartholt

• G. Alssema

GroenLinks:

• Mw. A.C.M. Zeeman

• O. Huisman

 ODN:

• J.J.H. Oosterwijk

• J.H. Faro

---

Motie aangenomen

Behandeling van de motie van de ChristenUnie over gewetensbezwaarde ambtenaren tijdens de raadsvergadering van donderdag 20 september 2001.

In de raadsvergadering van 20 september 2001 heeft het college gereageerd op de motie die door de ChristenUnie is ingediend, mede namens een aantal andere partijen. Voor de motie klikt u hier.

Het college is uiteindelijk overstag gegaan en heeft een voorstel gedaan die volledig recht doet aan de feitelijke inhoud van de motie.

Het voorstel van het College luidt:

"Als gevolg van de herindeling is het aantal buitengewone ambtenaren aanzienlijk groter dan gebruikelijk bij een gemeente van deze omvang. Dat betekent dat de eerstkomende jaren, zo het zich nu laat aanzien, geen behoefte is aan nieuwe buitengewone ambtenaren van de burgerlijke stand. Wervingsprocedures worden dan ook niet voorzien.

Het College is bereid, om, in afwachting van de landelijke ontwikkelingen met betrekking tot het treffen van een regeling voor gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand voor het voltrekken van een huwelijk van personen van gelijk geslacht, de uitvoering van het eerder genomen besluit op te schorten.

In de huidige praktijk kiest het College, zoals eerder en herhaaldelijk benadrukt, voor een pragmatische oplossing. Mede door het grote aantal ambtenaren van de burgerlijke stand zal het zo zijn dat in alle gevallen er een ambtenaar is die bereid is een huwelijk te voltrekken.

Bij verlenging van de huidige contracten voor buitengewone ambtenaren van de burgerlijke stand zal het College op grond van deze pragmatische benadering een en ander regelen."

Aangezien hier volledig tegemoet gekomen wordt aan de wensen van de indieners van de motie, behalve dat men het woord " intrekken" heeft gewijzigd in "opschorten", hebben de indieners van de motie besloten deze in te trekken en akkoord te gaan met het collegevoorstel.