Deze zomer vierde ik vakantie aan het Lauwersmeer. Voor wie dit meer niet kent: het was ooit een zeearm tussen Groningen en Friesland. In 1969 werd hij afgesloten en in één klap werd de vissersgemeenschap in het Groningse Zoutkamp afgesloten van zijn broodwinning. In optocht gingen de vissers naar Den Haag. Stoere mannen in het zondagse pak, onbeholpen met hun protestborden. De machteloosheid en boosheid stralen af van de zwart-wit foto’s in het Zoutkamper museum. Een van hen schreef een gedicht, waarin deze gevoelens voelbaar worden:

‘Bedankt regering, dat gij zijt gekomen en ons de Lauwerszee hebt afgenomen. Bedankt dat gij dat zo goed hebt gedaan. Gij bracht zo een einde aan ons mooie bestaan. Bedankt aan allen in ’t bijzonder, voor Zoutkamp gaat de levenszon onder. Bedankt aan u die dit uit hebben gehaald. Zoutkamp heeft nu zijn tol wel betaald.’

Deze gevoelens gingen diep en sleten langzaam. Het 40-jarige jubileum, in mei 2019, mocht geen feest maar een herdenking heten. De vlaggen hingen halfstok.

Het verhaal van Zoutkamp staat niet op zichzelf. Groningers zit vaker waar de klappen vallen. Denk aan de aardbevingen en werkgelegenheid die verdwijnt naar de Randstad. De slogan ‘er gaat niets boven Groningen’ krijgt zo een wat cynische bijklank. Het gevoel van verlies en onmacht van de Zoutkamper vissers zal voor veel Groningers herkenbaar zijn.   

En niet alleen bij Groningers. Globalisering en technologische groei vergen van ons allemaal continue aanpassing aan nieuwe werkelijkheden. Beroepen komen en gaan, handelsroutes verschuiven en steden bloeien en komen tot verval. Als we in deze snel veranderende wereld verstarren en ons ingraven in slachtofferschap gaan we ten onder. Als we staande willen blijven moeten we meebewegen met de golven van verandering.

Maar dat hoeven we gelukkig niet alleen te doen. Mensen die onderdeel zijn van een gemeenschap staan sterker. De sterke gemeenschapszin in Zoutkamp heeft ongetwijfeld geholpen om de afsluiting van de Lauwerszee te boven te komen. Dat deze horizontale solidariteit er toe doet is één belangrijk inzicht van de christelijk-sociale traditie.

Maar uiteindelijk moet de blik weer vooruit. Politici kunnen hierbij helpen door oprechte aandacht voor de pijn van aanpassing zonder daarbij gevoelens van slachtofferschap te voeden. SP-frames, zoals ‘Groningen is geplunderd’ en ‘Groningen wingewest’ helpen daarbij niet. Gelukkig kiezen onze ChristenUnie-politici hun woorden zorgvuldiger.

Zoutkamp heeft zich intussen herpakt en leeft nu van het toerisme rond het Lauwersmeer. Het was er goed toeven. 

Laurens Wijmenga werkt bij het Wetenschappelijk Instituut en kan weken overleven op koffie, boeken en falafel.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van één van onze columnisten. Vorige week schreef Siewerd de Jong de column 'Advies over overheidsadvies'. Tot volgende week!