Voorkomen is beter dan genezen
Deze blog van Erik Baas gaat over hoe om te gaan met gedetineerden, ook zij zijn inwoners van de gemeente Noordenveld.
De Christenunie Noordenveld wil dat we er voor elkaar zijn om eenzaamheid tegen te gaan, we willen armoede tegengaan en zoveel mogelijk mensen aan het werk helpen. Voor de Christenunie telt iedereen mee. Het zijn een paar speerpunten uit het programma van de komende gemeenteraadsverkiezingen en belangrijke redenen waarom ik me daar graag voor in wil zetten. Ik werk als adviseur openbare orde en veiligheid voor een aantal gemeenten in Friesland en vanuit die rol zie ik dagelijks wat er kan gebeuren als mensen buiten de boot vallen. Overlast, geweld, maatschappelijke teloorgang. Gemeenten hebben een zorgplicht en zullen er alles aan moeten doen om ook de mensen met grote problemen perspectief te bieden op inkomen, een dak boven het hoofd of de juiste zorg. Een speciale categorie betreft mensen die vanwege het plegen van een strafbaar feit in de gevangenis belanden.
Kort geleden was ik, met een stuk of 40 gemeenteraadsleden uit een aantal Friese gemeenten, te gast bij de Penitentiaire Inrichting Leeuwarden, beter bekend als De Marwei. De raadsleden waren daar op uitnodiging van de regionale en lokale coördinatoren doorzorg ex-gedetineerden. Deze coördinatoren zorgen ervoor dat gedetineerden al tijdens hun detentie zo goed mogelijk voorbereid worden op terugkeer in de maatschappij. Ze worden daarbij ondersteund op de volgende gebieden: werk en inkomen, huisvesting, financiën en schulden, een identiteitsbewijs en zorg. Zo kan er worden gezorgd dat een ex-gedetineerde zodra hij weer buiten staat alvast een voorschot op zijn uitkering heeft ontvangen en zicht heeft op passende huisvesting. Een belangrijk doel van deze coördinatie is het terugdringen van recidive.
Dat deze aanpak werkt, blijkt uit het feit dat het aantal ex-gedetineerden dat snel weer werd opgesloten, recidivisten dus, de laatste jaren significant is afgenomen. Dat is een hoopvolle ontwikkeling, maar nog altijd ruim een derde van de mensen die uit detentie komen, gaat snel na hun vrijlating weer de fout in. Vaak wordt dit veroorzaakt doordat ex-gedetineerden weer vrij komen, terwijl ze grote problemen hebben op één of meerdere van eerdergenoemde gebieden en ze niks hebben geregeld. Schulden, psychiatrie, verslaving. Zonder goede voorbereiding en begeleiding komen ze bijna direct na vrijlating weer in contact met de verkeerde personen en worden er weer strafbare feiten gepleegd. Binnen de kortste keren zitten ze weer vast. Het gaat dan weliswaar meestal niet om lange straffen, maar de (maatschappelijke) kosten van detentie zijn hoog en de overheid moet dan ook zoveel mogelijk doen om te voorkomen dat mensen überhaupt in de gevangenis terecht komen.
Het is voor de gemeenteraad dan ook goed om stil te staan bij het feit dat ook binnen de muren van de gevangenis, dus ook de PI Veenhuizen, mensen wonen die door de raad vertegenwoordigd worden. Inwoners die ook rechten hebben. Te vaak wordt vergeten dat iemand die uit detentie komt al gestraft is voor de gepleegde feiten en dus weer dezelfde rechten heeft als iedereen. Iedereen verdient een tweede kans, en gemeenten zullen vanuit hun zorgplicht al het mogelijke moeten doen, vanuit de WMO of de Participatiewet, om ook deze mensen weer een kans te geven op een acceptabel bestaan.
Wat mij betreft schenkt de Christenunie in Noordenveld de komende jaren dan ook wat extra aandacht aan deze vaak vergeten doelgroep. Aandacht voor elkaar, aandacht voor Noordenveld dus. Bijvoorbeeld door eens op bezoek te gaan in de PI Veenhuizen, om gedetineerden en degenen die vanuit de gemeente deze mensen op weg moeten helpen te bezoeken en te horen welke behoeften er zijn om dit zo goed mogelijk te kunnen doen. Want een goed op terugkeer voorbereide gedetineerde zorgt voor minder overlast, minder criminaliteit, minder kosten, minder armoede en minder eenzaamheid. Voorkomen is immers beter dan genezen.
